رابط کاربری صوتی آیندۀ تجربه‌نویسی و طراحی تجربه کاربر را دگرگون می‌کند؟

امروز به اشتباه‌های دستیار صوتی گوگل یا SIRI می‌خندیم. در جوابِ حرف‌های اشتباه‌شان می‌گوییم «You are stupid» و حرف‌های بامزه می‌شنویم یا می‌بینیم گوگل مثلِ گلبرگِ بنفشۀ افریقایی قهر می‌کند و متوقف می‌شود! اما همانطور که اجدادِ کیبوردهای نوریِ موبایل (منظورم ماشین‌های تحریر است)، حجیم و پرهیاهو بودند، فردای دستیار صوتی هم غافلگیرکننده خواهد بود.

برخلافِ عمومِ جامعه، هیچوقت با هیجان‌زدگی از تغییرهای فناورانه استقبال نمی‌کنم. وقتی دستیار صوتی آمازون هنوز با حفره‌های امنیتی دست‌وپنجه نرم می‌کند یا وقتی می‌دانم گوگل به‌کمک آنچه از زبان ما می‌شنوند، هوش مصنوعی‌اش را برای مدیریتِ بهترِ «سبک فکرکردن کاربران» تحلیل می‌کند، نمی‌توانم به رابط کاربری صوتی خیلی خوش‌بین باشم.

با این حال قرار نیست ذهن و چشم‌تان را صرفِ خواندنِ موشکافی یک تئوری توطئه دربارۀ رابط کاربری صوتی کنید.

قرار است با هم آیندۀ تجربه‌نویسی در زمانِ توسعۀ دستیار صوتی را تخیل کنیم.

کاربر را تنبل کن: خداحافظی با دخالت آگاهانۀ کاربر

در حالی که الگوهای باب‌روزِ UI مدام به‌روز می‌شود، دنیای فناوری آبستن یک تغییر بزرگ و ملموس است. آیندۀ طراحی تجربه کاربر و تجربه‌نویسی با توسعۀ VUI خیلی متفاوت‌تر از امروز خواهد بود. این پیش‌بینی متهورانه‌ای‌ست اما دوست دارم آن را با شما در میان بگذارم: طراحی تجربه کاربر در آینده بیشتر از هر چیز به صوت متکی‌ست.

قطارِ طراحی دستگاه‌ها و نرم‌افزارها در طول سالیان گذشته همواره به‌مقصدِ «تنبل‌سازی کاربر» حرکت کرده. هر ریلی که از قدرت دخالتِ آگاهانۀ کاربر بکاهد، بیشتر از دیگر ریل‌ها شانسِ انتخاب‌شدن داشته.

به تغییر رفتارِ ما (کاربران) در استفاده از کامپیوتر و موبایل دقت کنید: حالا بیش از هر زمانی ترجیح می‌دهیم از موبایل‌مان برای جست‌وجو استفاده کنیم تا کامپیوتر.

تصویر زیر می‌توان الگوی خوبی برای نشان‌دادن اهمیت یو ایکس رایتینگ رابط کاربری صوتی باشد. محققان طراحی تجربه کاربر یک تصویر را هم‌رسانی می‌کنند که به‌خوبی نگرشِ «زنده‌باد کاربر تنبل» را بازتاب می‌دهد:

دسترس‌پذیری هدفی جز افزایش نرخ مشارکت ندارد. آیا ما تنبل‌تر از گذشته نشده‌ایم؟ ما نوادگان شکارچی‌ها هستیم که بالای صفحه گوشی برایشان «زحمت‌آفرین» شده؟

آیندۀ طراحی با قدرتمندترشدنِ رابط کاربری صوتی

بگذارید پا را کمی فراتر بگذارم و بگویم:

طراحی بصری در زمان توسعۀ رابط کاربری صوتی به حاشیه خواهد رفت.

بیایید این ادعا و آیندۀ VUI در طراحی را پیش‌پیش تخیل کنیم:

به قطار طراحی برگردیم: سوت‌کشان حرکت می‌کند و هر روز بیشتر از قبل زمانِ فکرکردن را از ما می‌گیرد. فناوری Web 2.0 آن بخش از ارادۀ ما که تصمیم می‌گرفت محتوای جدید ببیند یا را نه به خوابی عمیق فرو برد. بنابراین به‌جای آنکه تصمیم بگیریم صفحه را نوسازی (Refresh) کنیم، بی‌وقفه به صفحه زل می‌زدیم.

در ادامه این روند به اعتیاد بدل شد: در زل‌زدن به‌دنبال یک هیجان، یک اتفاق تازه، یک دگرگونیِ ذوق‌آور می‌ماندیم. به رفتاری که در اینستاگرام داریم دقت کنید: انتخاب ما خیلی اهمیت ندارد؛ هرچند که دکمه‌های «فالو-آنفالو» سعی کنند اینطور القاء کنند.

اما فردا چطور خواهد بود؟ خریدی که با یک فرمان صوتی انجام شود برای کاربران و صاحبان کسب‌وکار هیجان‌انگیزتر نیست؟ سریعتر، بی‌زحمت‌تر و البته به‌ظاهر هوشمندانه‌تر!

عیب مِی جمله بگفتی، هنرش نیز بگو: مزایای رابط کاربری صوتی

هر قدر رابط کاربری صوتی در اولویت قرار بگیرد، تمرکز از روی طراحیِ بصری برداشته خواهد شد. البته که تنها مصرفِ دستیار صوتی مربوط به تنبل‌سازی کاربران نیست. میلیون‌ها نابینا در سراسر جهان می‌توانند از قابلیت VUI در طراحی سود ببرند و در این راه، یو ایکس رایتینگ رابط کاربری صوتی می‌تواند تأثیرهایی عمیق و ارزشمند بیافریند.

نویسندۀ وبسایت UX Magazin می‌گوید:

عمویم مبتلا به ام اس است و برای چند سال بلندگوی هوشمند او، استقلالی اندک اما فوق‌العاده قدرتمند را به او بخشید. بلندگو او را قادر می‌سازد شخصاً تلویزیون و رادیو را روشن و خاموش کند یا با خانواده تماس بگیرد؛ بدون اینکه برای انجام این کارها منتظر پرستار بماند. این تجربه، چشمم را روی مزایای بالقوۀ VUI باز کرد.

کِیت ریچموند – مجلۀ یواکس

خانم ریچموند در ادامۀ مقاله‌اش دربارۀ VUI در طراحی، نمونه‌های دیگری از مزایای دستیار صوتی را مطرح می‌کند. او به قابلیت‌های مفیدی که رابط کاربری صوتی برای کارکنان و بیماران در بیمارستان فراهم می‌کند اشاره کرده است.

خودِ من دوست دارم وقتی زیر دوش آب داغ هستم یک لیوان چای دارچین داغ همراهم باشد و موبایلم را دور از رطوبت بگذارم و بگویم چه موسیقی‌ای را برایم پخش کند. (چای را زیر دوش نمی‌نوشم).

یو ایکس رایتینگ رابط کاربری صوتی

در جهانِ دستیار صوتی، حال و روز متن تجربۀ کاربر چطور خواهد بود؟ اجازه بدهید همین حالا از «متن» عبور کنیم و آن را کنار بگذاریم. بهتر است بگوییم: کلام.

اینکه انجیل یوحنا با کلمه شروع می‌شود همیشه برایم وجدآور بوده است. انگار این بزرگترین دستاوردِ بشری، تا ابد قرار است تکلیف خیلی چیزها را روشن کند. «در آغاز کلمه بود و کلمه نزد خدا بود و کلمه خدا بود».

زمانی که می‌خواهید به‌شکلِ صوتی با مخاطب (کاربر) تعامل کنید چه چیزهایی اهمیت دارد؟ کلمات و بارِ معنایی‌شان همچنان اهمیتی حیاتی دارند؛ با این تفاوت که پای لحن به‌شکلی جدی‌تر وارد معرکه می‌شود. اگر بخواهید اتوماسیونی و کارفرمایی و کامپیوتری با مردم حرف بزنید، شانسِ اعتمادسازی را از دست می‌دهید:

شاید شنیدن یک صدای ضبط‌شده در دهۀ ۱۳۸۰ شمسی، نشانه‌ای از «جذابیت» و «اقتدار» و «بزرگ‌منشی» بود، اما امروزه کاربران آن را اتفاقی کسالت‌بار و تا حدی دست به سر کننده تلقی می‌کنند. تا جای امکان می‌بایست از صدای ضبط‌شده و ماشین پاسخگویی به سمتِ صدای انسان حرکت کنیم.

استفاده از صدای ضبط‌شده در برخی استثناها قابل قبول است اما نباید از صدایی کمک بگیریم که اغراق‌شده است. برای همین است که باید یوایکس رایتینگ به‌شکلِ حرفه‌ای و متمرکز را یک حرفۀ نوپا بدانیم. این حرفه من را یادِ پزشکی یا میکروب‌شناسی در آغازِ راه می‌اندازد.

از سند راهبردی لحن و کلام تیم پشتیبانی یکی از مشتریان – نویسنده: حسام‌الدین مطهری

این موضوعی‌ست که در صنعت بازاریابی، تبلیغ‌نویسی و حوزۀ خدمات مشتریان به‌شکلی جدی دنبال می‌شود. آندره سائز مدیر بخش مشتریان ProdPad می‌گوید:

می‌دانم که همه ربات‌ها را دوست دارند، اما ربات یک انسان نیست. ربات نمی‌تواند روابط را تقویت کند، ناامیدی را درک نمی‌کند و نمی‌داند چگونه با دیگران رابطه برقرار کند. ممکن است بتواند کارهای بسیار جالب دیگری انجام دهد، اما اگر دربارۀ پرورش اعتماد صحبت می‌کنید، برای این کار همچنان به انسانی با احساساتِ واقعی احتیاج دارید.

آندره سائز

یو ایکس رایتینگ رابط کاربری صوتی در این نقطه واردِ مرحلۀ تازه‌ای می‌شود. اینجاست که تجربه‌نویسی دایرۀ وسیع‌تری می‌طلبد، دایره‌ای وسیع‌تر از توانِ نوشتن، توانِ کارکردن با نرم‌افزارهای طراحی تجربه کاربر یا تدوین استراتژی بیان کلام.

بی‌راه نیست اگر بگویم پای روانشناسی، جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی وسط می‌آید.

می‌دانم، می‌دانم، این حرف در کشوری مثل کشور ما که کارها تک‌بعدی‌ست و حتی دربارۀ انتقالِ آب یا سدسازی فقط مهندسان و سیاست‌پیشگان تصمیم می‌گیرند و هر فردی گمان می‌کند جهان بر مدار تخصص خودش می‌چرخد خیلی خیلی عجیب به‌نظر می‌رسد. اما واقعیت دارد: ما با انسان سر و کار داریم و این موجود، پر از شگفتی و پیچیدگی و راز است.

آیندۀ تجربه‌نویسی در سرزمین دستیار صوتی

به‌گمانم آیندۀ یو ایکس رایتینگ رابط کاربری صوتی یک سرزمینِ کشف‌نشدۀ تازه است. قرار است با چه چیزهایی در آن سرزمینِ نامکشوف روبه‌رو شویم؟ هنوز ابهام‌های زیادی وجود دارد. اما روشن است که ارتباط کلامی با انسان‌هایی متفاوت، یک آزمونِ نوشتاری-لحنی جدی‌ست.

تجربه‌نویس‌ها آینده‌ای فراتر از «نویسنده‌بودن» در پیش دارند. متخصصان تک‌بعدی جایی در آیندۀ یو ایکس رایتینگ رابط کاربری صوتی نخواهند داشت. اگر فکر کنیم فقط و فقط با دانستنِ مهارتِ نویسندگی یا داشتنِ اطلاعاتی دربارۀ طراحی می‌توانیم به تیم VUI در طراحی بپیوندیم، در اشتباهیم.

یو ایکس رایتینگ رابط کاربری صوتی برخلافِ متن، رابطۀ بی‌فاصله‌تری با کاربر دارد. حذف فاصله و نزدیکیِ بیشتر می‌تواند اغواکننده باشد، اما باید در نظر داشت که با میلیون‌ها انسانِ متفاوت روبه‌رو هستیم. بنابراین کار چندان هم آسان نیست.

چه نیازمندی‌هایی را می‌توان تصور کرد؟

تصور می‌کنم در آیندۀ یو ایکس رایتینگ رابط کاربری صوتی لازم باشد:

• ابزارهای تحلیل‌گر را مناسب‌سازی کنیم و توسعه دهیم.
• به سمتِ هرچه انسانی‌ترشدنِ دستیار صوتی حرکت کنیم.
• در فرایند یو ایکس رایتینگ رابط کاربری صوتی بیشتر از قبل تنوع ویژگی‌ها و نیازها و اختلاف‌های انسانی (زبان و قومیت و اخلاق و نیازها و…) را مدنظر قرار دهیم.
• مراحل تجربه‌نویسی را به قبل از مراحل طراحی تجربه کاربر منتقل کنیم و یو ایکس رایتینگ رابط کاربری صوتی را به‌عنوان قدم اول شروع کنیم.
• در تیم یو ایکس رایتینگ رابط کاربری صوتی از تخصص‌های مردم‌شناسی و روان‌شناسی بهره ببریم.

شما چطور فکر می‌کنید؟ برایمان بنویسید.