ریزه‌نوشته چیست – میکروکپی چیست؟ آشنایی با معنی، کاربرد و ویژگی‌ها + نمونه میکروکپی

ریزه‌نوشته چیست؟ میکروکپی چیست؟ یک سفر به جایی ناآشنا را تصور کنید:

سفری که با همراهی یک راهنما آغاز می‌شود با دستاوردهای غنی‌تری همراه است. وقتی تصمیم می‌گیریم بدون راهنما از زیبایی‌های مراکش یا یونان لذت ببریم، مجبور می‌شویم همه چیز را به‌تنهایی کشف کنیم: بستنی را گران‌تر بخریم، کرایۀ تاکسی را گران‌تر بپردازیم، دربارۀ دیوارهای رنگی اطلاعاتی ناقص کسب کنیم و بعد از چرخیدن‌های بسیار و تحمل خستگی، یکهو بفهمیم چقدر اشتباه رفته‌ایم.

ریزه‌نوشته یا آنگونه که فرنگی‌ها می‌گویند میکروکپی چیست؟ ریزه‌نوشته راهنمای سفرِ ما در محصول است. پیش‌تر جسته و گریخته دربارۀ چیستی و کاربرد ریزه‌نوشته حرف زده‌ایم. اما از آنجایی که سؤال دربارۀ این موضوع رایج است، در این مطلب به‌طور مشخص به پاسخِ پرسش ریزه نوشته چیست می‌پردازیم:

ریزه‌نوشته یا به تعبیر فرنگی (UX Microcopy) میکروکپی چیست؟

در هر محصول دیجیتال (انواع برنامک و وب‌سایت) کلمات و جمله‌هایی برای راهنمایی، هدایت یا دعوت کاربر وجود دارد. این نوشته‌ها را ریزه‌نوشته می‌نامیم.

زبان (کلام) به‌عنوان برجسته‌ترین دستاورد بشری، در طول میلیون‌ها سال منتقل‌کنندۀ احساسات، نیازها، فرمان‌ها و مترجمِ خواست‌های بشری بوده است.

محصول برای چه کسی خلق می‌شود؟ بی‌تردید برای انسان. طبیعی‌ست که هر محصول اعم از دیجیتال یا ملموس برای ارتباط با کاربر، نیازمند ریزه‌نوشته‌هایی باشد تا آنچه تجربۀ کاربر می‌نامیم، تکمیل شود.

کاربردهای ریزه‌نوشته چیست؟

ریزه‌نوشته (میکروکپی) مستقیماً با کاربر سر و کار دارند و در مجموع برای راهنمایی کاربر نوشته می‌شوند. هدف اصلی همین است: راهنمایی به‌قصد استفادۀ بهینه از محصول دیجیتال یا ملموس.

کاربرد میکروکپی چیست؟ ریزه‌نوشته‌ها در موقعیت‌های مختلف به او می‌گویند:

• حالا در چه موقعیتی قرار دارد
• چه انتخاب‌هایی دارد (امکان‌ها را شفاف می‌کنند)
• می‌تواند چه کاری انجام دهد
• چه کاری را نمی‌تواند انجام دهد (محدودیت‌ها را شفاف می‌کنند)
• یک نگرانی را رفع می‌کنند
• یک موضوع را یادآوری می‌کنند
• از بروز یک اشتباه پیشگیری می‌کنند
• مسیر کاربر را هموار می‌کنند

انواع ریزه‌نوشته

انواع میکروکپی چیست؟ تصویر زیر دید خوبی به ما می‌دهد:

جزئیاتی که باید قبل از نوشتن در نظر گرفت

اینکه بدانیم هدف از نوشتن میکروکپی چیست به ما کمک می‌کند تا این جزئیات را قبل از نوشتن ریزه‌نوشته در نظر بگیریم:

• محصول چیست و چه کاربردی دارد؟
• مخاطب کیست؟ (سطح دانش، مهارت، نگرش، شخصیت و…)
• طراحی محصول در چه مرحله‌ای است؟ (تجربه‌نویس از چه مرحله‌ای به تیم طراحی می‌پیوندند؟)
• محدودیت‌های بصری برای نوشتن ریزه‌نوشته چیست؟
• الزامات یا محدودیت های کسب و کار چیست؟
• نقشه سفر کاربر برای رسیدن به آن مرحله چیست؟

نکته‌های کلیدی برای ماهرانه نوشتن میکروکپی

ویژگی‌های ریزه‌نوشتۀ کاربردی

معیار درست کار کردن میکروکپی چیست؟ چه زمانی می‌توانیم بگوییم یک ریزه‌نوشته کارش را درست انجام داده؟

• وقتی که در عینِ کارایی و هدایت کاربر، در ذهنش ثبت نشود. انگار اصلاً هیچوقت خوانده نشده.
• وقتی که شفاف، صریح و ساده و همه‌فهم باشد.
• وقتی که روی راهنمایی تمرکز داشته باشد.
• وقتی که به‌اندازه باشد. (تا حد امکان کوتاه، اما نه آنقدر که نامفهوم شود.)
• وقتی که امکان سؤال‌برانگیزشدنِ محصول و موقعیت‌های مختلف در محصول را رفع کند.
• در صورتی که ابهام در موقعیت‌های مختلف محصول را رفع کند.
• زمانی که انتظارات کاربر را برآورده می‌کند.
• وقتی با کاربر صادق است.

چند مثال برای فرار کردن!

به این نمونه‌ها دقت کنید:

استعمال دخانیات اکیداً ممنوع

بزرگترین گرفتاری نثر فارسی جدایی اندک-اندک زبان گفتار و نوشتار از یکدیگر است، که کار آن به سرانجام جایی رسید که گویی دو زبان جدا از همند.

بی‌گمان در هر زبانی این جدایی تا حدودی هست، اما در زبان فارسی به صورت یک بیماری کهنه درآمده است. این مسئله خود را جایی به خوبی نشان می‌دهد که مردم عادی می‌خواهند چیزی بنویسند. مثلاً دکانداری می‌خواهد یک آگهی به در دکان خود بچسباند. او هنگامی که قلم در دست می‌گیرد تا چیزی بنویسد، ساده‌ترین و طبیعی‌ترین عبارتی را که به ذهنش می‌آید نمی‌نویسد، بلکه به دنبال یک عبارت پیچیده و قلنبه می‌گردد که ای بسا ناهنجار و مسخره از کار درمی‌آید.

عبارت عجیب «استعمال دخانیات اکیداً ممنوع!» نمونۀ آشکاری از کارکرد ذهنیتی است که وقتی می‌خواهند چیزی بنویسد به چه جاهای دور و شگفت که نمی‌رود! این عبارت واگردان یک عبارت سادۀ انگلیسی است، یعنی «دود نکنید!» (don’t smoke) که معادل فرانسه و آلمانی آن هم به همین کوتاهی و سادگی است و بی‌واسطه از زبان گفتار به نوشتار درآمده است، اما آن کسی که خواسته است این عبارت کوتاه و ساده را به فارسی برگرداند، هرگز به خاطرش نمی‌گذشته است که آن را می‌توان به همان سادگی و آسانی به فارسی برگرداند و نوشت: «دود نکنید!» یا «سیگار نکشید!» ذهن او می‌بایست ده‌ها فرسنگ از آسانی و سادگی و نزدیکی زبان دورتر برود تا چنین عبارت عجیبی را به ارمغان آورد: «استعمال دخانیات اکیداً ممنوع!»

آخر کدام فارسی‌زبانی «دخانیات» را «استعمال» می‌کند که ایشان ما را از این کار منع می‌فرمایند!

استاد داریوش آشوری، پیرامون نثر فارسی و واژه‌سازی، نشر مرکز

خوشبختانه امروز دیگر چنین جمله‌ای را در محل‌های عمومی نمی‌بینیم. اما آیا ریزه‌نوشته‌هایی مشابه هم وجود ندارد؟

این نمونه‌ها را ببینید:

دشوارنویسی و شلخته‌نویسی دو روی یک سکه‌اند: هر دو از کم‌مهارتی خبر می‌دهند.

راز موفقیت ریزه‌نوشته یا به قول فرنگی‌ها میکروکپی چیست؟

اصول پایه‌ای نوشتن میکروکپی چیست؟ ساده و گویا بنویسیم، اصول نوشتار را رعایت کنیم و به‌قصد راهنمایی بنویسیم.

خط قرمزها در خلق ریزه‌نوشته کجاست؟

مراقب باشیم و بدانیم که حدود خلق میکروکپی چیست. یادمان باشد:

• تجربه‌نویسی و نوشتن ریزه‌نوشته با خلاقیتِ هنری فرق دارد. در اینجا هم خلاقیّت و داشتن هوش و درک شهودی مهم است، اما نه برای آنچه «هنر» می‌نامیم. هدف اصلی ما راهنمایی انواع کاربر با سطح مهارتی و دانش متفاوت است، نه خلق یک اثر هنری ادبی.
• رعایت یکپارچگی اهمیت بالایی دارد. نمی‌توانیم در یک نقطه برای بستن یک Module یا پنجره از «متوجه شدم» استفاده کنیم و در جای دیگر از «باشه» و در جای دیگر از «بستن».
• درست‌نویسی، تأکید بر زبان فارسی و اصول نگارش اهمیت دارد. حق نداریم به‌بهانۀ نزدیک‌شدن و صمیمی شدن با کاربر، زبان را بشکنیم. نویسندۀ ماهر کسی‌ست که با زبان معیار لحن صمیمی بسازد.
• تکیه بر پیش‌فرض‌های ذهنی کاربر را فراموش نکنیم. اگر چیزی جا افتاده است، سعی نکنیم آن را یک باره عوض کنیم.

چند نمونه میکروکپی

مرور نمونه‌ها بدون در نظر گرفتنِ نتایج آن‌ها، صرفاً باعث آشنایی می‌شود.

بررسی نتایج، به ما کمک می‌کند تا درک دقیق‌تری از کارمان داشته باشیم، اهمیّت تغییرهای جزئی را بفهمیم و با بینش کامل‌تری دست به نوشتن بزنیم.

ماریا دی لا ریوا در مطلبش با عنوان ریزه‌نوشته چیست (What Is Microcopy? And How To Do It Like A Boss) می‌نویسند:

تغییرات برچسب یک دکمه را که نیکلاس جی. انگلر انجام داد در نظر بگیرید:

بعد از کلیک کاربر، ریزه‌نوشتۀ دکمه از «ارسال» به «در حال ارسال» تغییر می‌کند. این تغییر کوچک اما قابل تأمل کاربر را از فرایند کار سیستم در پشت صحنه آگاه می‌کند. در نهایت برچسب دکمه به «ارسال‌شده» ختم می‌شود.

این یک مثال فوق‌العاده است که نشان می‌دهد یک میکروکپی چگونه می‌تواند آگاه‌کننده، لذت‌بخش و راهنما باشد.

– ماریا دی لا ریوا – Maria de la Riva

---

حالا بیایید چند نمونه را با هم بررسی کنیم:

گویا و به‌جا

پادرو با یک دکمه یک صافی ساخته است:

پادرو کسب‌وکاری‌ست که مشخصاً خدمات B2B ارائه می‌کند. برچسبِ اولین دکمه در اولین بخش از وبسایت این شرکت، به‌سادگی همه چیز را بازگو می‌کند:

• ما خدمات عمومی ارائه نمی‌کنیم.
• اگر صاحب فروشگاه اینترنتی هستید، به شما خدمات ارائه می‌کنیم.

بنابراین اگر من بخواهم از خدمات پستی استفاده کنم و به‌دنبال یک خدمات‌دهنده باشم، در کوتاه‌ترین زمان می‌فهمم پادرو انتخابم نیست.

اگر هم یک فروشگاه داشته باشم، در اولین برخورد و با ریزه‌نوشتۀ روی دکمه متوجه می‌شوم جای درستی هستم و می‌توانم بقیۀ موارد را بررسی کنم.

نقاط ضعف این برچسب: اشتباه نوشتاری (حذف حرف ربط و جایگزین «را» با «و»، دستوری بودن لحن نوشته، بلندبودن بیش از اندازه.
پیشنهاد من: ثبت فروشگاه

من کجا هستم؟

ریزه‌نوشتۀ خوب کاربر را گیج نمی‌کند.

دو راهیِ «بیشتر بخر»؟

فیدیبو بعد از انتخاب کتاب و کلیک روی دکمۀ خرید، پیامی به کاربر نشان می‌دهد، پیامی با دو CTA.

اول: سبد خرید. این ریزه‌نوشته گویایی لازم را ندارد و مشخص نیست رفتن من به سبد خرید دقیقاً با چه هدفی‌ست. پرداخت؟ مطمئن‌شدن؟

دوم: ادامه. منظور از ادامه چیست؟ ادامۀ خرید؟ کدام خرید؟ اگر روی این دکمه بزنم چه اتفاقی رخ می‌دهد؟

از ویژگی‌های مهم ریزه‌نوشته، رعایت شفافیت است. متن کاربری خوب، ابهام نمی‌سازد، سؤال ذهنی ایجاد نمی‌کند.

رفیقِ فیدیبو

ادامۀ فرایند مصرف؟

فیدیبو و دیجی‌کالا هر دو از یک آبشخور اقتصادی و فکری تغذیه می‌شوند. شاید تأکید میکروکپی این دو محصول بر خرید بیشتر (مصرف بیشتر) آن هم در زمانی که کاربر خریدش را انتخاب کرده است به همین نگرش مشترک برگردد.

اما اگر تصور می‌کنید «ادامۀ فرایند خرید» دیجی‌کالا مشابه «ادامه» در فیدیبو است، اشتباه می‌کنید. البته که به هر کاربری حق می‌دهم، چون این ریزه‌نوشته هم ناشفاف است و مشخص نیست ما را به کجا هدایت می‌کند.

فقط بعد از کلیک کردن است که می‌فهمیم قرار است در صفحۀ جدید زمان تحویل و شیوۀ پرداخت را انتخاب کنیم.

تبلیغ جدید چی داری؟

در هم آمیختن تبلیغات و پیام‌های بازاریابی با ریزه‌نوشته‌ها، در اغلب فروشگاه‌های اینترنتی رایج است.

گم شدن در محصول به‌جای رفع نیاز

انتخابِ من بین یک فروشگاهِ تمام‌وکمال که فروشندۀ گران‌فروش و بدعنقی دارد و یک فروشگاه کوچکتر که فروشندۀ خوش‌مشربی دارد، بی‌تردید فروشگاه دوم است. حالا اگر مجبور باشم بین دو فروشگاه با مسافت نابرابر یکی را انتخاب کنم، بی‌تردید سراغ فروشگاهی می‌روم که خدمات بهتری دارد و نیازهایم را رفع می‌کند.

بهترین محصول همان محصولی‌ست که نیازهای کاربر را رفع می‌کند.

ظاهراً فروشگاه‌های ایرانی از جمله اسنپ، این موضوع را فراموش می‌کنند.

طراحی خوب و خدماتِ خوب تضمین‌کنندۀ فروش است. نیازی به مخلوط کردن این همه بنر تبلیغاتی با مأموریت اصلی محصول نیست.

کاربر را نترسان

پیش‌تر هم گفته بودیم که ترساندن کاربر بابتِ خطری که تهدیدش نمی‌کند، یک اقدام اشتباه است.

ترس و ابهام

پیامی که نرم‌افزار طاقچه موقع «خروج از حساب کاربری» به کاربرانش نشان می‌دهد کمی ترسناک نیست؟

منظور از «کتاب‌های دانلودشده حذف می‌شوند» چیست؟ این جمله ممکن است باعث برداشت‌های متفاوتی شود.

آیا واقعاً ترساندن کاربر ضروری‌ست؟ از این گذشته، چرا خروج از حساب کاربری باعث حذف دانلودها می‌شود؟ اگر دلیل منطقی‌ای دارد، چرا توضیحی داده نشده؟

هدف ریزه‌نوشته ترساندن نیست، راهنمایی‌ست.

برای مطالعۀ بیشتر:

این روزها حرفۀ تجربه‌نویسی دارد کم‌کم جای خودش را به عنوان یک جایگاه شغلی مجزا…

نقش ریزه‌نوشته (microcopy) در حاشیۀ سود کسب‌وکار، فقط محدود به مطرح کردن این پرسش تئوریک…

همینگوی برای اغلب ما نام آشنایی‌ست. به عنوان رمان‌نویسی که حرفۀ تجربه‌نویسی را برای کسب…

1 2 3 4 5 6 بعدی

چکیده متن و پرسش‌های رایج